Küresel Isinma ve Turkiye
Uzerindeki Etkileri
Küresel ?s?nma nedir?
Insan taraf?ndan atmosfere verilen gazlar?n sera etkisi yaratmas? sonucunda dünya yüzeyinde s?cakl???n artmas?na küresel ?s?nma deniyor. Sera etkisinin artmas?, atmosferin üst bölümünün yani stratosferin so?umas?na, alttaki troposferin ise ?s?nmas?na yol aç?yor.
Sera Etkisi
Sera etkisi do?al bir süreç asl?nda. Sera etkisi, dünyada ya?am olmas? için gereken s?cakl??? sa?l?yor.
• Su buhar?, karbondioksit ve metan gaz?, dünyan?n üzerinde do?al bir örtü olu?turuyor. Ancak fosil yak?tlar?n kullan?lmas? ve ormanlar?n yok edilmesi, bu örtüyü olu?turan gazlar?n, atmosferde normalin çok üzerine ç?kmas?na neden oldu.
• Dünyan?n yüzeyi güne? ???nlar? taraf?ndan ?s?t?l?yor. Dünya bu ???nlar?, tekrar atmosfere yans?t?yor.
• Dünyaya ula?an güne? enerjisinin yakla??k yüzde 70’i, böylece tekrar uzaya gönderlmi? oluyor. Ancak baz? infrared ???nlar, sera gazlar? taraf?ndan tutuluyor. Bu da atmosferin, ?s?nmas?na neden oluyor.
• Sera etkisi, dünyan?n yeterince s?cak olmas?n? sa?l?yor. Ancak baz? bilim adamlar?, insan taraf?ndan fazla miktarda sera gaz?n?n atmosfere verilmesinin bu karma??k dengeyi zedeledi?i ve küresel ?s?nmaya neden oldu?u görü?ünde.
Global Is?nma m? Nükleer K?? m??
Dünyan?n gelece?ine ili?kin kehanetler muhtelif. Baz? bilim adamlar?na göre, global ?s?nmadan çekinmemize gerek yok, zaten pek yak?nda donarak ölece?iz. Nas?l m?? Süpervolkan diye bir ?ey var. Bunlar asl?nda da? de?il, bir nevi alçak bas?nç alan? ya da büyük ve s?k??m?? kraterler olarak tan?mlanabilir.
Jeologlar, er ya da geç, bir süpervolkan?n patlayaca??n? ve bu patlaman?n yar?kürede, hatta global düzeyde, s?cakl??? önemli ölçüde dü?ürece?ini söylüyorlar. ABD’de Yellowstone Milli Park?’nda bulunan bir volkan?n patlamas?n?n gecikti?i belirtiliyor. Yellowstone’un 600 bin y?lda bir harekete geçti?i san?l?yor. Son patlaman?n üzerinden ise 640 bin y?l geçti.
?nanmayan Ku?lara Sorsun?
Eskiden madenciler, madene beraberlerinde bir kanarya indirirdi. Çünkü ku?un fenala?mas?, havadaki metan gaz?n?n artt???n?n habercisiydi. ?imdi de h?zla yok olan narin ku? türleri, bize atmosferimizin kimyasal bile?imin iyice bozuldu?unu göstermekte. Sadece ?ngiltere’de son 25 y?lda 22 milyon çift ku?un, 17 milyon çifti yok oldu.
Küresel ?s?nma ve iklim de?i?imi; seller, kurakl?k, insan, hayvanlar ve tar?m ku?aklar?n?n yer de?i?tirmesi, kutuplardaki buzullar?n erimesi ve deniz su seviyelerinin yükselmesi gibi dünya üzerindeki tüm canl? ya?am? için birçok tehlike olu?turuyor.
En büyük do?al afet olan kurakl???n etkisi; en fazla, suya talebin en yüksek oldu?u zamanlar hissedilir. Nüfus artt?kça ihtiyaç duydu?umuz su miktar? da art?yor. Ama geli?mi? ülkelerdeki gibi, köy, kasaba, ?ehir ve ülke baz?nda kurakl?k ile mücadele ve su kaynaklar?m?z?n yönetimi için "kurakl?k mücadele planlar?n?" geli?tirebilmi? de?iliz.
Hükümetler Aras? ?klim De?i?imi Paneli’ne (IPCC) göre 1990’da Türkiye’de y?lda ki?i ba??na dü?en su miktar? 3 bin 70 metreküp. Fakat bu suyun büyük bir k?sm?, ihtiyaç olan yerlerde de?il. ?klim ?artlar?n?n de?i?meyece?ini kabul etsek bile, sadece nüfus art??? nedeniyle 2050’de Türkiye’de bu miktar 1240 metreküp olacakt?r.
Artan nüfus ve küresel iklim de?i?imi sonucu daha kurak bir iklime sahip olaca??m?z göz önüne al?nd???nda 2050’de Türkiye’de bir y?lda ki?i ba??na dü?en su miktar? 700 ila 1910 metreküp aras?nda olacak. Yani su fakiri bir ülke olaca??z.
Dünya nüfusunun yakla??k üçte biri deniz k?y?lar?ndaki 60 kilometrelik alanda ya??yor. IPCC tahminlerine göre 2100 y?l?na kadar deniz su seviyesindeki art?? 40 ila 65 cm aras?nda olacakt?r. Bu durumda adalarda, k?y? ?eritlerinde, k?y? ?ehirlerinde ve nehir yataklar?nda ya?ayanlar ile birlikte bal?kç?l?k ile ve k?y?larda turizm tesisi i?leten ve tar?m yaparak geçimini sa?layanlar, yerle?im ve geçim alanlar?n? kaybedebilecektir.
KÜRESEL ISINMA KISKACINDA TÜRK?YE RAPORU
KÜRESEL ISINMA NEDEN?YLE KURAKLA?MAYA BA?LAYAN TÜRK?YE 100 YIL ?Ç?NDE KUZEY AFR?KAYA DÖNECEK. DÜZENS?Z, AN? VE ??DDETL? YA?I?LAR, SELLER, HEYELAN VE HORTUM GÖRÜLECEK.
KÜRESEL ISINMA DURDURULAMAZSA TÜRK?YEDE KI? MEVS?M? ORTADAN KALKACAK. NEH?RLER?M?ZDEK? SU M?KTARI AZALACAK, KURAKLIK BA? GÖSTERECEK.
AMER?KAN SAVUNMA BAKANLI?I PENTAGON, KÜRESEL ISINMA NEDEN?YLE AVRUPADAK? KIYI KENTLER?N?N SULAR ALTINDA KALACA?INI, SU KAYNAKLARINI ELE GEÇ?RMEK ?Ç?N BÖLGESEL SAVA?LAR YA?ANACA?INI ÖNGÖRÜYOR
ATMOSFER? EN ÇOK ABD K?RLET?YOR. ANCAK BEN?M ÇIKARLARIM ÖNCE GEL?R D?YEREK KYOTO PROTOKOLÜNE ?MZA ATMIYOR.
ATO BA?KANI AYGÜN: BA?KA DÜNYA YOK. HERKESE SORUMLULUK DÜ?ÜYOR.
Mevsimler birbirine kar???yor, bahar? görmeden yaz geliyor. Dünyan?n her yerinde görülmeye ba?layan kavurucu s?caklar, kurakl?k, seller, insanl???n yeni kabusu küresel ?s?nmaya i?aret ediyor.
??te G8 ülkeleri bu felaket senaryolar?n?n gölgesi alt?nda bugün ?skoçyada toplan?yor. Toplan?yor toplanmas?na ya, kimse bu toplant?dan insanl?k ad?na yararl? bir sonuç ç?kmas?n? beklemiyor. Çünkü insanl???n ç?karlar? ülke ç?karlar?n?n önüne bir türlü geçemiyor.
Ankara Ticaret Odas?n?n haz?rlad??? Küresel Is?nma k?skac?nda Türkiye raporuna göre, Türkiye iklim de?i?ikli?inin olumsuz etkileri aç?s?ndan risk grubundaki ülkeler aras?nda yer al?yor. Türkiyede kurakla?ma, seller h?zla art?yor, içme sular? ise azal?yor.
Son 70 y?lda 70 istasyonda kaydedilen s?cakl?k verilerine göre, Türkiye'nin y?ll?k ortalama s?cakl?klar? artma e?iliminde Özellikle Akdeniz ve Güneydo?u Anadolu bölgelerindeki ?s?nma oranlar?, her 10 y?lda 0.07- 0.34 derece aras?nda art?yor.
Dünya Yaban Hayat? Koruma Fonu (WWF) n?n raporuna göre Akdeniz havzas?nda bulunan Türkiyede 40 dereceye yak?n s?cakl?klar mevsim normali olacak. Tar?m alanlar?n?n ise yüzde 40? kuruyacak .
DÜNYAYI CEHENNEME ÇEV?R?YORUZ
Atmosferdeki karbondioksit gaz? tabakas? t?pk? bir sera gibi güne? ???nlar?n?n içeri girmesine izin veriyor ancak ?s?n?n d??ar? ç?kmas?na engel oluyor. E?er sera etkisi olmasayd? dünyan?n s?cakl??? 20 dereceyi bulur ve dünyada ya?am olmazd?.
Ancak, karbondioksit gaz? oran?n?n artmas?, dünyan?n a??r? ?s?nmas?na, bir ba?ka deyi?le küresel ?s?nmaya neden oluyor. Karbondioksitin artmas?n?n ba? sorumlusu ise insano?lu??nsano?lu, ya?am?n? kendi elleriyle cehenneme çeviriyor. Sanayile?me ile birlikte atmosferdeki karbondioksit gaz? miktar? artmaya ba?lad?. Sanayi üretiminde kullan?lan kömür, petrol ve do?algaz karbondioksit oran?n? art?r?yor. 1958'de karbondioksit bir metreküp havada 315 ppm (milyonda bir) iken, 2004'te 379 ppm?e ç?km?? durumda. Sanayile?menin ilk dönemlerinde y?lda 1 ppm kadar art?? ya?an?rken 2003-2004 art??? 3 ppm
2. Dünya Sava??ndan sonra dünya nüfusu 2 kat, enerji kullan?m? 4 kat artt?. Bilim adamlar?na göre, bu gidi?at yeryüzündeki ya?am?n giderek kötüle?mesine yol açacak.
EN ÇOK ABD K?RLET?YOR
Son y?llarda karbondioksitteki art???n h?z?n? inceleyen bilimadamlar?, Çin ve Hindistan?n bu art??a büyük katk?s? oldu?unu öne sürüyorlar. Ancak, dünya karbondioksit üretimini s?raya koydu?umuzda, ABD ba?? çekiyor.
ABD dünya nüfusunun yüzde 4'üne sahip ancak karbondioksit üretiminin yüzde 25ini sa?l?yor. ?ngiltere yüzde 3 üretiyor. Hindistan, nüfusu 15 kat fazla olmas?na ra?men karbondioksit üretimi hemen hemen ?ngiltere ile ayn?.
Ortalama bir Amerikal? y?lda 6 ton, bir ?ngiliz 3 ton, bir Çinli 0.7 ton, bir Hintli 0.25 ton karbondioksit üretiyor.
Atmosfere y?lda 220 milyon ton karbondioksit b?rakan Türkiye ise 20.s?rada 2010 y?l?nda bu rakam 400 milyon tonlara ula?acak.
Atmosfere y?lda ortalama 21 milyar ton karbondioksit sal?n?yor ve bu miktar giderek art?yor.
DÜNYA ALARM VER?YOR
Küresel ?s?nma, kutuplardaki buzullar?n erimesine, iklimin ve mevsim ?artlar?n?n de?i?mesine, okyanuslar?n ?s?nmas?na, deniz seviyesinin yükselmesine, orman yang?nlar?n?n artmas?na, göllerin küçülmesine, ?rmaklar?n kurumas?na, k???n s?cakl?klar?n artmas?na, ilkbahar?n erken gelmesine, sonbahar?n gecikmesine, bitkilerin erken çiçek açmas?na, göç dönemlerinin de?i?mesine, k?y? ?eritlerinin erozyona u?ramas?na, bulut ormanlar?n?n kurumas?na yol aç?yor.
Dünya Do?ay? Koruma Vakf? (WWF) taraf?ndan yap?lan ara?t?rmaya göre, küresel ?s?nma bu yüzy?l?n sonunda bitki ve hayvan varl???n?n üçte birini tehdit ediyor.
Küresel ?s?nman?n etkileri dünyan?n her yan?nda görülüyor. Milyonlarca insan? sel, kas?rga, kurakl?k, susuzluk ve salg?n hastal?klarla kar?? kar??ya b?rak?yor. Yükselen deniz seviyesi Pasifik adalar? ve Hint Okyanusu'ndaki adalar?n ço?unu tehdit ediyor.
DÜNYADA NELER OLUYOR?
Grönland eriyor - Kuzey Yar?mkürenin en büyük buz kütlesi olan Grönland adas?, küresel ?s?nma nedeniyle eriyor. Grönland kütlesinin erimesi, dü?ük seviyedeki sahil ?eridinde bulunan yerle?im yerlerinin sular alt?nda kalmas?na neden olacak.
Amazon ormanlar? yok oluyor - Brezilya hükümetinin yapt??? ara?t?rmalar, dünyan?n akci?eri say?lan Amazonun 2003 y?l?nda rekor düzeyde ormanl?k alan yitirdi?ini gösteriyor. Büyüklü?ü 4.2 milyon kilometrekare olan Amazonun ?imdiye dek yüzde 20si yok oldu.
Buzullar eriyor - Küresel ?s?nma, buzullar?yla ünlü Arjantini etkisi alt?na ald?. Buenos Airesin 3 bin 200 kilometre güneybat?s?nda bulunan Lago Argentino ?ehri, bugüne kadar buzullar?yla turistleri kendine çekerken, art?k tursitler dev buzullar?n s?cakl???n etkisiyle y?k?lmas?n? izlemek için ?ehre geliyor.
Hollanda k?y?lar?n?n 100 y?l? kald?: Hollanda sahillerinde, zeminin gelecek 100 y?l içinde 40 santimetre dolay?nda çökmesi bekleniyor.
Avustralya'da 2002 y?l?nda ?iddetli kurakl?k ya?and?.
Kuzey Pasifik'te somon bal??? popülasyonunda, bölgedeki s?cakl???n normalden 6 derece artmas? yüzünden büyük dü?ü? görüldü.
Kalifornia k?y?lar?nda binlerce deniz ku?u, denizlerin ?s?nmas?n?n yol açt??? besin k?tl??? yüzünden öldü.
TÜRK?YE AFR?KALA?ACAK
Bilimadamlar?na göre küresel ?s?nma önlenemedi?i taktirde Türkiye 100 y?l içinde Kuzey Afrikaya dönecek.
Ya???lar azal?nca, ba?ta GAP bölgesi olmak üzere, tüm nehirlerin ta??d??? su miktar? dü?ecek. Baraj göllerinin su seviyesi azalacak, hidroelektrik enerji üretimi ciddi oranda aksayacak.
Yüksek bas?nç ku?a??n?n kuzeye kaymas?yla ülkemizde hakim olabilecek tropikale benzer bir iklim; düzensiz, ani ve ?iddetli ya???lar, seller, hortum, kas?rga, heyelan ve erozyona yol açacak. Kas?rga ve f?rt?nalar?n tetikleyece?i seller can ve mal kayb?na neden olacak.
Is?nmayla birlikte denizlerimizdeki su ak?nt?lar? ve s?cakl?k rejimleri de?i?ecek. Bal?klar?n göç yollar? bozulacak.
Kuru kesimlerde yüksek s?cakl?klarla birlikte orman yang?nlar? ile tar?msal hastal?k ve tar?m zararl?lar?nda büyük art??lar görülecek.
Kavurucu s?caklar ve kurakl?k tar?msal ürünlerin hem çe?idinin hem de miktar?n?n azalmas?na neden olacak.
Yaz yerine bahar turizmi yap?lacak. Güney bölgeleri, turizmi kuzeye kapt?racak. Akdeniz yerine Karadeniz öne ç?kacak.
Kar ya?

giderek azalacak. Hatta k?? mevsimi ortadan kalkacak.
?klim de?i?iklikleri, göçlere neden olacak. Türkiye'de ya?ayanlar kuzeye yerle?meye çal??acak.
Daha s?k ve uzun süreli kurakl?klar olacak. Ara?t?rmalara göre, 2030da Türkiyenin büyük bir k?sm? oldukça kuru ve s?cak bir iklimin etkisine girecek, s?cakl?klar 2-3 derece artacak. Deniz seviyesinin 2030da 30, 2050-2100 aras?nda da azami 100 santimetre yükselmesi bekleniyor.
Denizlerin yükselmesinden k?y? kesimleri etkilenecek. Özellikle Sadullah Pa?a ve Amcazade Hüseyin Pa?a gibi baz? yal?lar sular alt?nda kalacak.
Deniz seviyesinde yükselmelerle birlikte k?y? ?eridi ve deltalardaki tar?m alanlar?, plajlar ve yat limanlar?, kullan?lamaz hale gelecek.
VAN GÖLÜ KURUYOR
Türkiyede küresel ?s?nman?n birinci derecede etkisini gösterdi?i yer Van Gölü Göl ve çevresinde y?ll?k ortalama s?cakl?k 1 derece artt? ve Van Gölü kurumaya ba?lad?. Göldeki su seviyesi1994te maksimum seviyeye ula?t?. 11 y?ld?r bu seviyeye ula?amamas? küresel ?s?nman?n göstergesi Küresel ?s?nma devam ettikçe su seviyesi azalmaya devam edecek.
Uydu görüntülerinden Van?n Özalp ve Saray ilçelerinde tamam? kurumu? göletler saptand?.
PENTAGONUN FELAKET SENARYOSU
Amerikan Savunma Bakanl??? Pentagon?un raporuna göre, 2020 y?l?ndan itibaren dünyada su ve enerji k?tl???n?n ba? gösterecek. Rapora göre küresel ?s?nma nedeniyle dünyada ?u de?i?imler ya?anacak:
Avrupadaki k?y? kentleri sular alt?nda kalacak.
?ngilterede Sibirya so?uklar? ya?anacak.
Küresel ?s?nman?n kuruttu?u bölgelerde su kaynaklar?na sahip ülkeler, ellerindeki do?al kaynaklar? korumak için nükleer silahlara ba?vuracaklar.
Tar?m alanlar?n?n ve su havzalar?n?n korunmas? ve ele geçirilmesi nedeniyle ç?kacak çat??malar, terör örgütleri kanal?yla bölgesel sava?lara dönü?ecek.